Daty otwarcia linii dwutorowych w Prusach Wschodnich?

Historia dróg żelaznych;

Moderatorzy: Sebastian Marszał, bastard

Awatar użytkownika
CM
Ekspres
Posty: 270
Rejestracja: 05 cze 2005, 15:23
Lokalizacja: Arys-Posen-Bromberg
Kontakt:

Daty otwarcia linii dwutorowych w Prusach Wschodnich?

Post autor: CM »

Ano właśnie - nieśmiała próba usystematyzowania wiadomości.

Mimo coraz szerszej dostępności materiałów źródłowych, także niemieckich, wciąż brakuje wielu dat i 100% pewności. Korzystając z coraz częstszych wizyt licznego grona znawców tematu, wrzucę kilka pytań o daty otwarcia do ruchu drugich torów na liniach przecinających Prusy Wschodnie. Sprawa dotyczy także odcinków budowanych/planowanych tzw. "trzeciego korytarza komunikacyjnego" itp. linii.

Zacznijmy od Königliche Ostbahn...
Linia główna via Malbork, Królewiec itd. Znane są tylko (i aż!) daty miesięczne, brakuje niestety dziennych:

- 07.1865 oddano drugi tor na trasie Elbląg - Braniewo
- 06.1870 oddano drugi tor na trasie Malbork - Elbląg
- 06.1871 oddano drugi tor na trasie Braniewo - Kobbelbude
- 11.1871 oddano drugi tor na trasie Kobbelbude - Królewiec
- 12.1871 oddano drugi tor na trasie Welawa - Wystruć - Gąbin
- 07.1872 oddano drugi tor na trasie Królewiec - Welawa
- 12.1872 oddano drugi tor na trasie Gąbin - Ejdkuny

Linia Toruńsko-Wystrućska. Tu zupełna dziura i tylko "widełkowie", przybliżone daty.

- 1880-1900 oddano drugi tor na trasie Jabłonowo Pom.-Iława-Olsztyn-Korsze-Drogosze (?)
- 1915-1939 oddano drugi tor na trasie Drogosze-Gierdawy-Wystruć-Tylża-Pogeje

Kolej na "prywaciarzy".
Zacznijmy Ostpreussische Südbahn (Wschodniopruska Kolej Południowa)...

- 22.11.1894 oddano drugi tor na trasie Korsze - Ełk (państwowa konkurencja kontra Strousberg? )
? drugi tor na odcinku Ełk - Prostki zapewne łącznie z odcinkiem Grajewo-Białystok (patrz niżej)
? według informacji pana Andrzeja Massela pomiędzy 09.1915 a 05.1916 oddano drugi tor na trasie Grajewo-Białystok (odcinek Prostki - Grajewo chyba już od 1873 miał tory: szeroki i normalny)
? 1915-1939 przygotowywano drugi tor na trasie Bartoszyce - Korsze (patrz także niżej)
? 1920-39 oddano drugi tor na trasie Królewiec - Królewiec Metgehten (kierunek Piława)
? 1941 planowana rozbudowa drugiego toru na odcinku Królewiec - Bartoszyce (czy kiedykolwiek zrealizowana?)

Marienburg-Mlawaer Eisenbahn (Kolej Malborsko-Mławska)...

? do 1914 oddano drugi tor na odcinku Malbork-Prabuty-Działdowo-Iłowo (po upaństwowieniu w 1903? )

Pierwszowojenne klimaty...
"Trzeci korytarz komunikacyjny" Kwidzyn - [...] - Pobłędzie...

- 15.05.1916 oddano drugi tor na trasie Prabuty - Myślice (jednocześnie oba tory? )
? 1915-1916 Kwidzyn-Prabuty
? 1915-1939 oddano drugi tor na trasie Bartoszyce - Korsze
? zaawansowane prace na odcinkach Lidzbark-Bartoszyce (w tym łącznica pod Karolewkiem), Kętrzyn-Węgorzewo, Gołdap-Pobłędzie, "zapasowa" linia Słobity-Orneta (ale chyba nigdzie fizycznie drugi tor się nie pojawił? )

Ełk - Olecko- Suwałki
- 12.07.1915 drugi tor na trasie Olecko - Cimochy - Suwałki
? 1915-1916 łącznica Łęgówek - Lesk (czy drugi tor kiedykolwiek ukończono?)
? Ełk - Olecko (czy rozpoczęto budowę drugiego toru?)

No i jeszcze śmieszne qasi-magistralki Węgorzewo-Prynowo - drugi tor 1.07.1914 lub 10.09.1914, a takze Postehnen-Frydland 1.07.1911. De-facto był to "przedłużone" węzły. Przy węgorzewskim podwójny tor był zapewne dla olbrzymich przewozów wojskowych wzdłuż frontu (na Darkiejmy).

OK. Część to niestety zagadki, na które szybko odpowiedzi nie będzie. Możliwe, że coś mogłem jeszcze przeoczyć, ale pytać trzeba...

Pozdrówko
Ostatnio zmieniony 12 lip 2006, 12:20 przez CM, łącznie zmieniany 2 razy.
Kolejowy elementarz Warmii i Mazur! www.torowiskiem.prv.pl
Andrzej Massel
Osobowy
Posty: 65
Rejestracja: 11 mar 2006, 20:36
Lokalizacja: Warszawa

Post autor: Andrzej Massel »

Sprawa wymaga rzeczywiscie przestudiowania. Tak na szybko mogę powiedzieć, że na odcinku Drogosze-Gierdawy-Wystruć-Tylża drugi tor powstał pomiedzy 1915 a 1917 rokiem:

1) na mapie z 1914 roku na w/w odcinku jest wykazywany jeden tor
2) na mapie z 1917 roku są już dwa tory. Jest to logiczne, bo linia ta była w czasie I wojny światowej bardzo obciążona ruchem "dofrontowym"


? 1915-1939 oddano drugi tor na trasie Bartoszyce - Korsze (patrz także niżej)

Tam miał powstać drugi tor, ale nie inwestycja nie została zakończona. Potwierdzają to krzyżowania pociągów na stacji w Wiatrowcu w Kursbuchach z lat międzywojennych

tyle na razie
Pozdrowienia z Warszawy
Awatar użytkownika
CM
Ekspres
Posty: 270
Rejestracja: 05 cze 2005, 15:23
Lokalizacja: Arys-Posen-Bromberg
Kontakt:

Post autor: CM »

Zapewne właśnie dla tymczasowego (wojennego) załatania "wąskiego gardła" bartoszycko-korszańskiego, wybudowano mijanki w Tromitach i Głowbitach.
Czyli jednak nici z drugiego toru na tym odcinku... przynajmniej do wiosny 1944...
Kolejowy elementarz Warmii i Mazur! www.torowiskiem.prv.pl
Andrzej Massel
Osobowy
Posty: 65
Rejestracja: 11 mar 2006, 20:36
Lokalizacja: Warszawa

Post autor: Andrzej Massel »

CM pisze:Zapewne właśnie dla tymczasowego (wojennego) załatania "wąskiego gardła" bartoszycko-korszańskiego, wybudowano mijanki w Tromitach i Głowbitach.
Czyli jednak nici z drugiego toru na tym odcinku... przynajmniej do wiosny 1944...
Można tylko dodać, że w planie czteroletnim na lata 1942 - 1945 były przewidziane między innymi następujące inwestycje:
- drugi tor Królewiec - Korsze, Prostki - Białystok,
- przebudowa odcinka (Streckenausbau) Olecko - Suwałki,
- dokończenie linii Iława Pruska - Cynty - Święta Siekierka (Preussisch Eylau - Zinten - Heiligenbeil)
- stacje rozrządowe: Olsztyn, Birkenfeld (na odcinku Wystruć - Gierdawy), Braniewo, Wystruć, Królewiec Rozrz (Koenigsberg Vbf), Korsze, Laugszargen, Prostki i Tylża
- 20 nowych mijanek
Pozdrowienia z Warszawy
Awatar użytkownika
CM
Ekspres
Posty: 270
Rejestracja: 05 cze 2005, 15:23
Lokalizacja: Arys-Posen-Bromberg
Kontakt:

Post autor: CM »

Hmm. Z tych planów najlepiej udały się chyba te mijanki. Plan zrealizowany chyba na 200%. Tylko na starej "rokadówce" Działdowo-Szczytno-Ełk-Gołdap pojawiło się 11 mijanek (plus 2 stare przeróbki).

Z liniami gorzej... odcinek Rositten - Cynty pozostał "w budowie" aż do niechlubnego końca wojny. Suwałki pozostały chyba lokalnym kolejowym zadu..., skoro jeszcze do zimy 1944 nie odbudowano granicznego odcinka Trakiszki-Sestokai. To zadziwiające - patrząc na I-wojenne przedsięwzięcia w tym rejonie! Gdyby nie ruch Królewiec-Grodno, to suwalska parozownia nie miałaby co robić. Podobnie te brakujące drugie tory Sudbahn'u...

Ciekawe jak wyszło z realizacją stacji rozrządowych (głównie na "Rote Linie" z Francji do Rosji). Brak materiału porównawczego z lat 30, a i po wojnie większość z tego "wyjechała" na wschód. Może np. późniejszy radziecki rejon przeładunkowy i składnica "trofiejnych" parowozów w Krasnovce to nic innego jak dawny Birkenfeld Vbf.?

Wracając do "dwutorówek" - małe ograniczenie "widełek" czasowych (1915-1934) dla dwóch odcinków. Wypatrzyłem na dość wiarygodnej mapie WIG z 1934 r. drugie tory na trasie Drogosze-Gierdawy-Wystruć-Tylża oraz na trasie Królewiec Gł. - Królewiec Metgehten (kierunek Piława). Ten drugi odcinek powstał najprawdopodobniej podczas wielkiej przebudowy węzła królewieckiego w latach 20.
Kolejowy elementarz Warmii i Mazur! www.torowiskiem.prv.pl
kuba_mk
DYŻURNY RUCHU
Posty: 122
Rejestracja: 21 paź 2005, 18:31
Lokalizacja: Lidzbark Welski
Kontakt:

Post autor: kuba_mk »

CM pisze:Hmm. Z tych planów najlepiej udały się chyba te mijanki. Plan zrealizowany chyba na 200%. Tylko na starej "rokadówce" Działdowo-Szczytno-Ełk-Gołdap pojawiło się 11 mijanek (plus 2 stare przeróbki).
A czy mijanki z wcześniejszego fragmentu tego ciągu tzn. Kowalewo - Brodnica - Działdowo też pochodzą z tego czasu. Zna ktoś może daty ich powstania? I przy okazji zapytam, czy łącznica Działdowo Wsch. - Działdowo Zach. (łącząca linię do Brodnicy z linią do Olsztyna) też pochodzi z tego okresu?
Awatar użytkownika
CM
Ekspres
Posty: 270
Rejestracja: 05 cze 2005, 15:23
Lokalizacja: Arys-Posen-Bromberg
Kontakt:

Post autor: CM »

Na mapie z 1921 r. nic nie widać pod Działdowem (prócz bezkolizyzjnego wyjścia na Nidzicę). Potem tor był rozebrany, więc trudno o nowości. Łącznica pojawia się dopiero na mapach z lat 40, czyli już w okresie II wojny (możliwe, że część prac ziemnych wykonano jeszcze podczas I wojny).
Niestety to już nie podlegało wschodniopruskiej dyrekcji w Królewcu, tylko pod RBD Danzig - stąd kiepsko z danymi. Zasięg RBD Koenigsberg kończył się kilometr na zachód za ostatnią mijanką Neu Schönwiese 80,20 (na wyskokości tuczarni PGR Kolgartowo). Obszar węzła Działdowo to już była Dyrekcja Gdańska.

Sprawę mijanek wyjaśnił p. Andrzej Massel poniżej...
Ostatnio zmieniony 28 kwie 2006, 09:19 przez CM, łącznie zmieniany 1 raz.
Kolejowy elementarz Warmii i Mazur! www.torowiskiem.prv.pl
Andrzej Massel
Osobowy
Posty: 65
Rejestracja: 11 mar 2006, 20:36
Lokalizacja: Warszawa

Post autor: Andrzej Massel »

CM pisze: Mijanki (poza znanymi stacjami? ) mogły powstać już w II RP po 1920, gdy odcinek Działdowo-Jabłonowo Pom.-Grudziądz itd. stał się polskim oknem na świat - łącząc W-wę z Wybrzeżem. Trzeba będzie sięgnąć po przedwojenne materiały PKP. Jeśli nie, to zapewne także II wojna...
No to porównajmy sytuację z roku 1912 i 1939.

Rok 1912 (mapa Eisenbahndirektionsbezirk Danzig):
Broddydamm (Tama Brodzka) 27,74
mijanka Neuhof 31,63
Radosk (Radoszki) 38,37
Guttowo (Gutowo Pom) 43,26
Klonowo 48,39
po Lautenburg Stadt (Lidzbark Dz. Miasto) 54,13
Lautenburg (Lidzbark Działdowski) 55,57
mijanka Borken 61,48
Heinrichsdorf Ruttkowitz (Płośnica) 67,38
mijanka Pierlawken (Pierławki) 73,83
Soldau (Działdowo) 78,53

Rok 1939 (stan 4 listopada)
Broddydamm (Tama Brodzka) 50,875
mijanka Neuhof 47,081
Radosk (Radoszki) 40,102
Guttowo (Gutowo Pom) 35,286
Klonowo 30,163
po Lautenburg Stadt (Lidzbark Dz. Miasto) 24,409
Lautenburg (Lidzbark Działdowski) 22,957
mijanka Borki 17,074
Heinrichsdorf Ruttkowitz (Płośnica) 11,153
mijanka Pierlawken (Pierławki) 4,707
Soldau (Działdowo) 0,000

Konkluzja trochę zaskakująca, ale chyba jednoznaczna: wszystkie posterunku ruchu między Brodnicą a Działdowem istniały już przed I wojną światową. Zmieniła się kilometracja: zamiast od Jabłonowa do Działdowa, PKP wprowadziły kilometrację od Działdowa do Jabłonowa. Jabłonowo było z kolei punktem początkowym kilometracji do Laskowic.
Pozdrowienia z Warszawy
Awatar użytkownika
CM
Ekspres
Posty: 270
Rejestracja: 05 cze 2005, 15:23
Lokalizacja: Arys-Posen-Bromberg
Kontakt:

Post autor: CM »

Więc mała sensacja :) A czy są jeszcze materiały porównawcze z 1944? Może przybyło coś jeszcze na szlaku?

Czy w 1912 r. były już może jakieś mijanki (bez obsł. ruchu pasażerskiego) na dalszym odcinku przez Wielbark - Szczytno - Pisz -Ełk - Gołdap? Kilka zapewne powstało przed I wojną (czasem z ładowniami) - co widać także z map - np. Nidden, Johannisburg Bbf., Steinfelde/k. Bajtkowa.
Kolejowy elementarz Warmii i Mazur! www.torowiskiem.prv.pl
kuba_mk
DYŻURNY RUCHU
Posty: 122
Rejestracja: 21 paź 2005, 18:31
Lokalizacja: Lidzbark Welski
Kontakt:

Post autor: kuba_mk »

Może przybyło coś jeszcze na szlaku?
Z tego co wiem między Radoszkami a Tamą Brodzką istniały dwie mijanki: Nowy Dwór Pomorski (47,1) i Długi Most (44,3 km). Przy czym tylko Długi Most był mijanką, natomiast Nowy Dwór działał jako posterunek blokowy. Obie, podobnie jak Borki i Pierławki były w owym czasie nieczynne i najprawdopodobniej zostały wkrótce zlikwidowane.
Tak wynika z Mapy Schematycznej Sieci D.O.K.P Gdańsk. Stan aktualności na dzień 1 stycznia 1949.

Do dziś z mijanek zachowały się tylko Pierławki, gdzie krótko po II wojnie zorganizowano przystanek. Również tor boczny zachował się tu dość długo, leżał jeszcze na początku lat 90-tych. Pamiętam, że stały tam wagony towarowe przeznaczone do kasacji. W podobnym czasie zlikwidowano również ładownie w Gutowie Pomorskim

I jeszcze jedna sprawa w podanym wcześniej spisie z 1912 i 1939 roku nie ma przystanku w Priomie, kiedy ten mógł powstać? Gdzieś pewnie w latach 20 tych, bo figuruje już w rozkładzie z 1927 roku.

Pozdrawiam
Andrzej Massel
Osobowy
Posty: 65
Rejestracja: 11 mar 2006, 20:36
Lokalizacja: Warszawa

Post autor: Andrzej Massel »

kuba_mk pisze:
Może przybyło coś jeszcze na szlaku?
Z tego co wiem między Radoszkami a Tamą Brodzką istniały dwie mijanki: Nowy Dwór Pomorski (47,1) i Długi Most (44,3 km). Przy czym tylko Długi Most był mijanką, natomiast Nowy Dwór działał jako posterunek blokowy. I jeszcze jedna sprawa w podanym wcześniej spisie z 1912 i 1939 roku nie ma przystanku w Priomie, kiedy ten mógł powstać? Gdzieś pewnie w latach 20 tych, bo figuruje już w rozkładzie z 1927 roku.

Pozdrawiam
Spojrzałem jeszcze raz na mapy dyrekcji gdańskiej z 1912 i 1939 roku.
W 1912 roku z pewnością Neuhof (Nowy Dwór Pom) był wykazywany jako Kreuzungsstation (czyli mijanka).
Na mapie z 1939 roku krzyżyk przy Neuhof jest tak postawiony, że może uchodzić zarówno za mijankę, jak i za posterunek blokowy.
Z całą pewnością do 1939 roku nie było Długiego Mostu. Prawdopodobne jest więc to, że ta mijanka powstała w czasie wojny.

Co do Priom (po polsku Prioma), to na mapie z 1939 r. (ale nie z 1912 !!) jest pokazana jako przystanek. Nie wypisywałem tego, zakładając, że mówimy tylko o posterunkach ruchu.
Pozdrowienia z Warszawy
Awatar użytkownika
fgk
Towarowy
Posty: 22
Rejestracja: 01 lip 2005, 02:40
Lokalizacja: Liberec

Re: Daty otwarcia linii dwutorowych w Prusach Wschodnich?

Post autor: fgk »

CM pisze: Linia Toruńsko-Wystrućska. Tu zupełna dziura i tylko "widełkowie", przybliżone daty.
- 1880-1900 oddano drugi tor na trasie Jabłonowo Pom.-Iława-Olsztyn-Korsze-Drogosze (?)
To ja moze trochę wypełnię tę dziurę...
Gazeta Toruńska nr 74 z 31 marca 1892 r. informowała, że "z Torunia do Korszy mają być położone drugie relsy na kolei żelaznej kosztem przeszło 12 milionów marek, do czego dopłaca Rzesza niemiecka przeszło 7 milionów. Roboty uważane są tu za nagłe." Trudno dociec, jak rozumiano ten pośpiech, ale 5 miesięcy później Gazeta Toruńska nr 194 z 25 sierpnia 1892 r. donosiła, że "na linii z Korszyn do Torunia kładą teraz drugie relsy kolejowe."

Oczywiście zachowałem oryginalną pisownię.

Pozdrawiam
Filip
[...] W Berlinie istnieje Towarzystwo mające na celu odzwyczajenie ludzi od trzymania rąk w kieszeniach. [...] Nazywa się bardzo skromnie "Antihändeindentaschenhalterverein"
Gazeta Toruńska nr 227, 2 października 1894 r.
Awatar użytkownika
Marcin Przegiętka
Pospieszny
Posty: 155
Rejestracja: 10 lip 2006, 14:53
Lokalizacja: Warszawa / Toruń

Re: Daty otwarcia linii dwutorowych w Prusach Wschodnich?

Post autor: Marcin Przegiętka »

CM pisze:Ano właśnie - nieśmiała próba usystematyzowania wiadomości.


Kolej na "prywaciarzy".


Marienburg-Mlawaer Eisenbahn (Kolej Malborsko-Mławska)...

? do 1914 oddano drugi tor na odcinku Malbork-Prabuty-Działdowo-Iłowo (po upaństwowieniu w 1903? )
Na temat drugiego toru między Mławą a Malborkiem znalazłem co nieco w Gazecie Toruńskiej. Oto trzy oryginalne notatki z 1888 roku:

Drugie szyny rozpoczęto teraz kłaść na kolei Malborsko-Mławskiej i to z trzech miejsc naraz, z Dąbrowic, Mikołajek i Działdowa. W każdem miejscu pracuje przytem po 50 robotników. (G.T., nr 100, 1 maja 1888 r.)

Malbork. Prace okolo położenia drugiego toru na drodze żelaznej malborsko-mławskiej, prowadzą się energicznie; prauje około 1000 robotników, będzie można za 2 tygodnie kłaść szyny. (G.T., nr 113, 12 czerwca 1888 r.)

Drugie szyny kładą na prywatnej kolei Malborsko-Mławskiej i spiszą się z tą robotą nadzwyczajnie. Pod Suszem pracuje przy tem 100 robotników. (G.T. nr 111, 15 maja 1888 r.)

Nie mam niestety informacji, kiedy drugi tor otwarto...
Jak widać prace rozpoczęto w tym samym czasie, gdy budowano nowe mosty w Tczewie i Malborku. Co ciekawe, chociaż kolej malborsko-mławska była jeszcze prywatna, inwestycję skoordynowano z koleją państwową.
Pozdrawiam,
Marcin

"Podróż pociągiem skraca czas przejazdu koleją."
Awatar użytkownika
CM
Ekspres
Posty: 270
Rejestracja: 05 cze 2005, 15:23
Lokalizacja: Arys-Posen-Bromberg
Kontakt:

Post autor: CM »

Rewelacja! Wielkie dzięki dla obu kolegów za szczegółowe informacje.

Z "przybliżenia" wyszła prawie średnia - 1892 :) Ciekawe zaiste, z jakiego powodu "Roboty uważane są tu za nagłe" i dlaczego już w parę lat później "nagle" utknięły za Korszami? Hmm, to wszak lata wielkich nacjonalizacji linii prywatnych (w tym Ostbahnu).

W drugiej sprawie jeszcze większa sensacja. Wychodzi na to, że na Marienburg-Mlawaer Eisenbahn odbyło się to podobnie - jak kilka lat później na Ost. Sudbahn. Grubo wcześniej niż myślałem.

W ostatniej dekadzie XIX wieku widać wyraźnie gwałtowne przyspieszenie w budowie dwutorówek (Ostbahn, Sudbahn, M-M Eisenbahn). A potem znowu wszystko ucichło aż do I wojny...
Kolejowy elementarz Warmii i Mazur! www.torowiskiem.prv.pl
Awatar użytkownika
fgk
Towarowy
Posty: 22
Rejestracja: 01 lip 2005, 02:40
Lokalizacja: Liberec

Re: Daty otwarcia linii dwutorowych w Prusach Wschodnich?

Post autor: fgk »

CM pisze: [...]
Zacznijmy od Königliche Ostbahn...
Moze tak na marginesie dodam jeszcze jedna notatke. Wprawdzie z sasiedniego podworka, ale moze to jest wlasnie ta jedyna brakujaca komus z Was do ukladanki...

Pociągi kuryerskie między Berlinem a Eydkunami, które teraz od Piły chodzą przez Chojnice do Tczewa, mają przez niejaki czas chodzić znowu dawną drogą na Bydgoszcz, dopóki na linii Piła - Chojnice - Tczewo nie położą drugiej pary troków kolejowych, które teraz kładą.
Gazeta Toruńska nr 205, 5 września 1873 r.

Pzdr.
F.
[...] W Berlinie istnieje Towarzystwo mające na celu odzwyczajenie ludzi od trzymania rąk w kieszeniach. [...] Nazywa się bardzo skromnie "Antihändeindentaschenhalterverein"
Gazeta Toruńska nr 227, 2 października 1894 r.
ODPOWIEDZ