Kleinbahn Toruń Mokre-Czarnowo k. Torunia

[Bernard]

Mam pytanie jak przebiegała ta linia na odcinku Toruń Północny-Przysiek? Gdzie znajdował sie dworzec Toruń Zachodni?

[Janek]

Benek, zerknij na to: http://www.kolej.one.pl/index.php?dzial ... toid=13039
Jakiś ślad to może jest.

[Marcin Przegiętka]

Stacja Toruń Zachodni (Toruń Szkolna) znajdowała się w miejscu gdzie obecnie jest miasteczklo akademickie. Po stacji nie zachował się żaden ślad, dworzec został rozebrany. Budynek na skrzyżowaniu ulic Gagarina i Balonowej to stołówka i studencki klub "Od nowa". Dalej linia biegła na zachód, przecinała obecną ulicę Gagarina, przebiegała przez teren, na którym jest osiedle mieszkaniowe i przecinała Okrężną. Dalej biegła między lotniskiem a zakładami chemicznymi Polchem. Po likwidacji linii na przełomie lat 60 i 70-tych zbudowano nową bocznicę do Polchemu i portu drzewnego, wybiegającą z linii do Olka (Unisławia) i okrążającą lotnisko.
Za parę dni postaram się wrzucić więcej informacji na temat linii Toruń - Czarnowo.

[Bernard]

"Szczegółowy Pomorsko Poznański Rozklad Jazdy", ważny od 25 września 1945:

Toruń Mokre - Czarnowo k/Torunia: Jedna para pociągu osobowego.

poc. nr 3851/3852

Wyjazd z Czarnowa 6.00
Przyjazd do Torunia M. 7.45

Wyjazd z Torunia M. 15.00
Przyjazd do Czarnowa 16.51

odległość 31km w czasie 1h 45', co daje prędkość handlową ok 18km/h.

Ciągnął pewnie TKh1

[Andrzej Massel]

"Szczegółowy Pomorsko Poznański Rozklad Jazdy", ważny od 25 września 1945:

Toruń Mokre - Czarnowo k/Torunia: Jedna para pociągu osobowego.
....
odległość 31km w czasie 1h 45', co daje prędkość handlową ok 18km/h.

Ciągnął pewnie TKh1

Mogę tylko potwierdzić: w służbowym rozkładzie jazdy DOKP Gdańsk z 1946 roku (taki rozkład jest w Archiwum Państwowym w Gdańsku) można znaleźć informację, że na linii do Czarnowa pociągi były prowadzone parowozami TKh1
Prędkość maksymalna wynosiła 30 km/h.

[Bernard]

Lyck, posiadasz może plan stacji Czarnowo k. Torunia?

[Marcin Przegiętka]

Kolej z Torunia do Czarnowa powstała na początku XX wieku jako jedna z wielu linii lokalnych na Pomorzu i ziemi chełmińskiej. Najpierw, 6 października 1909 roku uruchomiono odcinek państwowy Toruń Mokre (dziś Wschodni) – Toruń Północny (później przedłużony do Olka, Unisławia i Chełmna). Początkowo przewożono na nim tylko towary. Kilka miesięcy później, 28 lutego 1910 roku, uruchomiono linię Toruń Północny – Czarnowo. Była to kolej powiatowa (Kleinbahn Thorn – Scharnau), miała własny tabor, ale znajdowała się pod zarządem państwowym.
Oto kilka notatek prasowych z okresu budowy:

Toruń. Sejmik powiatowy obradować będzie w dniu 3 kwietnia r.b. Na porządku dziennym budowa kolejki z Torunia do Czarnowa […]
Gazeta Toruńska nr 64,
17 marca 1908 r.

Na budowę kolei Toruń – Czarnowo uchwalił sejmik powiatowy dodatek wysokości 30% kapitału akcyjnego.
Gazeta Toruńska nr 80,
5 kwietnia 1908 r.

Budowa kolei z Torunia do Czarnowa postąpiła już tak daleko, że na przedmieściu chełmińskim rozpoczęto już stawianie budynków stacyjnych. Sypanie toru z chełmińskiego przedmieścia aż do dworca na Mokrem także już prawie ukończone. Z dworca tego położono już tymczasowe szyny dla dowozu dalszych materyałów budowlanych.
Gazeta Toruńska nr 183,
13 sierpnia 1909 r.

Po II wojnie światowej ruch wznowiono w lipcu 1946 roku.
(to się trochę kłóci z podaną wyżej przez kol. Bernarda informacją o rozkładzie jazdy z 1945 r.)
Zarządzeniem Ministra Komunikacji z 24 lutego 1966 roku zapowiedziano zamknięcie linii od 1 kwietnia 1966 roku. Ostatnie pociągi na linii kursowały 31 marca 1966 roku. Od następnego dnia wstrzymano ruch i przewozy przejął PKS. Linia została zlikwidowana do 1972 roku, chociaż pojawiały się jeszcze propozycje wykorzystania jej do budowy alternatywnego połączenia Torunia i Bydgoszczy na prawym brzegu Wisły.

Na koniec link do forum, gdzie wątek już się pojawił. Polecam zdjęcie pociągu towarowego na tle jedenego z hoteli asystenckich UMK (ul. Gagarina, koło dw. Toruń Zachodni)

http://www.forumtorun.yoyo.pl/viewtopic.php?t=188

[Bernard]

Po II wojnie światowej ruch wznowiono w lipcu 1946 roku.
(to się trochę kłóci z podaną wyżej przez kol. Bernarda informacją o rozkładzie jazdy z 1945 r.)

Nie twierdziłem, że przytoczony przeze mnie fragment rozkładu jazdy, ważny od 25 września 1945 roku, musiał być pierwszym dla tej trasy, po wyzwoleniu.
Podana data, była tylko przytoczeniem tytułu mojego, cytowanego dokumentu

[Marcin Przegiętka]

Po II wojnie światowej ruch wznowiono w lipcu 1946 roku.
(to się trochę kłóci z podaną wyżej przez kol. Bernarda informacją o rozkładzie jazdy z 1945 r.)

Nie twierdziłem, że przytoczony przeze mnie fragment rozkładu jazdy, ważny od 25 września 1945 roku, musiał być pierwszym dla tej trasy, po wyzwoleniu.
Podana data, była tylko przytoczeniem tytułu mojego, cytowanego dokumentu

Racja, poprawka mogła być "wklejona" do rozkładu później.

[lyck]

Toruń Północny - Czarnowo. Kolejna zapomniana lokalna kolejka z bogatą przeszłością. Jej pociąg inauguracyjny z 28 lutego 1910 roku jest pięknie pokazany na tej stronie:
http://otoruniu.net/?p=373
Toruń Północny z przystrojonym parowozem. Zwróccie uwagę na nieistniejący już magazyn o niezwykłym dachu. Przypomina trochę ten jeszcze istniejący w Nowym Mieście Lub. Południowym.
Jak wspomniał Marcin, kolejka do 1920 r. należała do samorządu (powiatu) i choć posiadała własny tabor, cały jej ruch był w gestii pruskich kolei państwowych KPEV. Wczesny rozkład z 1914 r. jest jeszcze dość ubogi w stacje:



Nominalnie wszystkie pociągi kończyły lub zaczynały bieg jeszcze na stacji Toruń Pólnocny. Jedna para pociągów nie zmieściła się w tabeli i jest podana pod nią - niezbyt to czytelne rozwiązanie. Wszystkie pociągi prawadzono 3 parowozami T3 wyprodukowanymi w fabryce Orenstein & Koppel w 1909 roku. Fabryka ta istnieje po dziś dzień, pochodzą z niej np. koparki marki O&K. Parowozy miały imiona "Kersten" (od burmistrza Torunia w l. 1900-1910 Georga Kerstena), "Meister" (Mistrz) i "Thorn" (Toruń). Bufe sugeruje, że te 3 maszyny otrzymały następujące numery PKP po 1920 roku: TKh1-3671 do 3673. Jest tu jakiś błąd, bo nie sądzę by przedwojenne PKP nadawało 4 cyfrowe numery dla średnio licznych tendrzaków serii TKh1, chyba że ma to związek z samorządnością tej kolejki. W każdym razie coś jest na rzeczy skoro numery są kolejne. W czasie okupacji maszyny te przenumerowano na 89 7553 do 7555. To z kolei sugeruje, że maszyny trzymano raczej w jednym miejscu nie rozpraszając na inne linie PKP. Podobno jedna z tych maszyn z numerem 3673 trafiła do cukrowni Pelplin, gdzie przemianowano ją (?) na TKh1-20. I to też niezbyt trzyma się kupy. Nie jest napisane kiedy ją przekazano, ale kontekst podpowiada, że też przed wojną. Jak zwykle same zagadki i niedomówienia. Siedzibą tych maszyn była prawdopodobnie czarnowska szopa 1-stanowiskowa(?). W powyższym rozkładzie jest dopisek przy stacji Toruń Północny sugerujący że był tu oddzielny mały dworzec (Kleinbahnhof). Prawdopodobnie chodzi jednak tylko o oddzielny peron.
Kolejka nie należała do dochodowych i od zbudowania przynosiła częściej stratę niż zysk. Przykładowe przeciętne dzienne przewozy w 1911 roku: 290 pasażerów i 65 ton towarów. Te ostatnie są raczej śmiesznie małe. Kolejkę zbudowano m.in. po to by usprawnić wywóz drewna z lasu miejskiego bocznicą do portu drzewnego (Holzhafen). Nie spełniła tu pokładanych nadzieji. Pierwsza wojna podkopała i tak słaby ruch (bliska granica) i kolej była permanentnie pod kreską. Pewną odmianą były pociągi z amunicją prowadzone przez 2-osiowe parowozy G1 (PKP: Ta1) do fortu Dohna (VI).
Na tym tle ciekawie prezentuje się rozkład z 1930 roku.



Zadziwiająco dużo pociągów jak na rok kryzysu. Ale większość z nich kończy bieg na stacji Toruń Szkolna (czyli powojenny Zachód!). Najciekawsze jest jednak co innego. Zwróćcie uwagę na literki Mt nad numerami pociągów. Zdaje się, że przedwojenne PKP, tak jak koleje niemieckie, oznaczało pociągi prowadzone trakcją... motorową. W grę wchodzą chyba tylko... akumulatorowe Wittfeldy! No chyba, że tu były jakieś wynalazki w stylu parowych wagonów silnikowych. Ale nie sądzę, bo czasy pociągów motorowych są skrócone w porównaniu do parowego. Np. pokonanie odcinka Toruń Północny - Toruń Szkolna trwało 7 a nie 11 minut. I jeszcze mapki. 2 pierwsze poniżej pochodzą z atlasu kolejowego z 1925 roku. Pierwsza jest w tonie nostalgicznym z rewizjonistycznymi nazwami, a druga... realistyczna z urzędowymi nazwami PKP:





Biały kwadracik oznacza przystanek osobowy, a czarny trójkąt - stację towarową.
Z kolei poniższa mapka jest z wczesnej okupacji (4.11.1939)



Mosty na Wiśle wysadzone, więc oznaczone krzyżami jako nieprzejezdne. Uwagę zwraca bardzo dokładny kilometraż.
Jest to pierwsza znana mi mapa, na której pojawia się nazwa stacji Toruń Zachód (Thorn West), a nie Szkolna. A więc jest to nazwa starsza niż powojenna. Toruń Szkolna pochodziła od ulicy Szkolnej (Schulstrasse), która dziś nazywa się Sienkiewicza. Dworzec o tej nazwie, mimo że od dawna nie istnieje, daje się całkiem dokładnie umiejscowić:



Strzałka jest w odległości 2,1 km od Torunia Północnego. Tyle podaje pierwszy z rozkładów. Widać też podwójny tor w tym miejscu (podwójne poprzeczne kreski), a więc była tu przynajmniej mijanka. Porównianie ze współczesnym zdjęciem z Google Earth daje dokładną pozycję budynku dworca:



Dobrym odniesieniem jest duży budynek w kształcie litery "d" po prawej - istnieje i na mapie i na zdjęciu. Gdzieś tu manewrował Ty2 z tej foty:
http://otoruniu.net/?p=332. Inną ciekawstką jest fakt, że bardzo blisko dworca Toruń Szkolna był wielki hangar Zeppelinów:
http://otoruniu.net/?p=176

Lyck, posiadasz może plan stacji Czarnowo k. Torunia?

Nie mam, prócz tego prostackiego. Ale wiem, gdzie jest - w Gdyni na Handlowej 11 (filia AP Gdańsk), sygnatura 1029 - plan w skali 1:1000 z 1931. Są też inne plany z tej linii, ale np. dworca Toruń Szkolna nie ma.
Stacja Czarnowo była bardzo skromna:



Strzałka wskazuje dworzec.
Nawet dziś wygląda to miejsce ciekawie:



Dworzec ma chyba dach z eternitu (łe...). Szopa chyba też stoi na prawo od dworca.
Bardzo ciekawą stronę o kolejce do Czarnowa zrobił parę lat temu ś.p. Aleksander Maron. Znikła wraz z upadkiem kolej.pl, ale jest jej googlowska kopia:
http://66.249.93.104/search?q=cache:d3m ... =clnk&cd=1
Sam tekst ale dobre i to.

[Marcin Przegiętka]

To ja dorzucę moje trzy grosze do zapomnianego niemal wątku o zapomnianej linii...

Zdjęcia z rowerowej eksploracji linii w 2005 r.

Niektóre dworce zachowały się całkiem przyzwoicie, torowisko jest czytelne na całej długości linii, poza odcinkiem w Toruniu, gdzie powstały po jego rozbiórce zakłady przemysłowe i osiedla (czyli okolice stacji Toruń Szkolna i odcinka w stronę Przysieka).

[2xM]

Bardzo ciekawą stronę o kolejce do Czarnowa zrobił parę lat temu ś.p. Aleksander Maron.

Aktualny adres: http://infrastruktura.kolej.pl/maron/cz ... arnowo.htm

[Hamburger]

Sorry, pomyłka. Proszę Administratora o usunięcie postu.

[Hamburger]

Strona jest ciekawa tylko panu Maronowi wkradło się parę błędów np:
1902 r.
14.11 - Żelkowo - Siecie - Smołdzino (9 km) - w 1913 r., linia wąskotorowa, odcinek Siecie - Smołdzino został przebudowany na normalnotorowy a odcinek Żelkowo - Siecie zlikwidowany.
16.11 - Dargoleza - Cecenowo (9 km) - linia wąskotorowa przebudowana później na normalnotorową .

Sprostowanie:
odcinek Żelkowo - Siecie - Smołdzino (9 km) oddano do ruchu 14.08.1897 r., w dniu 6.12.1913 r. uruchomiono przekuty na tor 1435 mm odcinek Siecie - Smołdzino, a odcinek Żelkowo - Siecie zlikwidowano.
14.11.1902 - Dargoleza - Cecenowo (5,9 km) - odcinek wąskotorowy zlikwidowany po reorganizacji kolei we wrześniu 1933 r.

[Marcin Przegiętka]

Bernard napisał/a:
Lyck, posiadasz może plan stacji Czarnowo k. Torunia?

Nie mam, prócz tego prostackiego. Ale wiem, gdzie jest - w Gdyni na Handlowej 11 (filia AP Gdańsk), sygnatura 1029 - plan w skali 1:1000 z 1931. Są też inne plany z tej linii, ale np. dworca Toruń Szkolna nie ma.
Stacja Czarnowo była bardzo skromna

Lyck, może i skromna, ale i tak najbardziej rozbudowana na linii Toruń - Czarnowo.
Na końcowej stacji w Czarnowie oprócz dworca i magazynu mieściła się również dwustanowiskowa parowozownia. Poniższy plan stacji został wykonany w związku z planowanym przedłużeniem linii do Ostromecka na linii Bydgoszcz - Unisław (czerwona linia na schemacie) i nosi datę... 29 czerwca 1914 r. Powstał więc dzień po zamachu w Sarajewie na austriackiego arcyksięcia Franciszka Ferdynanda... Wybuch wojny może tłumaczyć, dlaczego linia wówczas nie powstała i Toruń i Bydgoszcz nie otrzymały drugiego bezpośredniego połączenia kolejowego. Jednak plany budowy tego odcinka wracały co kilka lat w okresie przed 1939 r. (m.in. 1913, 1919, 1932, 1934) i nigdy nie zostały zrealizowane. Ciekawe, czy "odwieczny" konflikt między miastami miał na to wpływ?