Czy można dyskretnie wsunąć Łapki pod bieliznę prusko-pomorskiego forum? Warunkowo – można. Miasto zaŁapało się na schyłek istnienia Prus Wschodnich - wraz z całym Bezirk Bialystok, utworzonym po zakończeniu burzliwego romansu Adolfa Ha z Ziutkiem Słoneczko. Od jesieni 1941 do lata 1944 dyrekcja królewiecka prowadziła ruch na największym w swojej historii obszarze, mając do dyspozycji cztery "nowe" lokomotywownie (Białystok, Wołkowysk, Grodno, Czeremcha ze zwrotną w Hajnówce) i warsztaty - Ausbesserungswerk (AW) Lapy. Nie dochodziło tu jednak do przewozowego szaleństwa, na większości linii standardem były dwie pary pociągów osobowych na dobę. Między Małkinią a Białymstokiem kursował dziennie jeden DmW (Schnellzug mit Wehrmachtzugteil) i jeden osobowy, do Łap docierał też jeden pociąg z kierunku Ostrołęka - Śniadowo. Bezirk Bialystok zajmował drugie miejsce w rajchsbanowym rankingu obszarów zagrożonych dywersją kolejową (pierwsze, dzięki partyzantom Tity, należało do Steiermarku, słoweńskiej Styrii, w podobny sposób włączonej do dyrekcji wiedeńskiej). Na szczęście jednak w Łapkach trudno jest uprawiać archeologię kolejową – w najmłodszych warstwach ciągle pulsuje życie – a historia i stare foty są tu: http://zntk.lapy.fm.interia.pl/index.htm .
Boh trojcu lubit... Widać tu, słychać i czuć trzech co najmniej operatorów (spółki PKP, ZNTK i cukrownia) a ich tabor nierzadko daje się zaobserwować w ruchu – równocześnie. Są trzy doskonałe „tarasy widokowe” nad torowiskiem: wiadukt drogowy i dwie kładki dla pieszych. Są wreszcie trzy propozycje włóczęgi wzdłuż toru: magistrala, szlak ostrołęcki i bocznica do cukrowni. Warto wpaść w Łapy choćby na parę godzin.
Z kładki nad peronami, ocierającej się o gigantyczną wieżę wodną z logo ZNTK można przyjrzeć się pomnikowi Ferrum i pracy suwnicy. Przemieszczający się po torze wagon znienacka, z nadspodziewanie dużą prędkością odjeżdża w kierunku POPRZECZNYM – debiutującemu obserwatorowi widok ten jeży włos na głowie...
Niespodzianka mniejszego kalibru polega na tym, że wagon wjeżdża i zjeżdża z suwnicy SAM, tzn. napęd, który go pcha lub ciągnie jest słabo widoczny. Generalnie ZNTeK wart jest osobnej bajki ale o przepustkę trudno.
Z tej samej kładki na północny wschód: tory zbiegające się przy nastawni ŁP1 i budynek nazywany „stara odlewnią”.
Ze starej zabudowy stricte stacyjnej (nie: zakładowej) pozostał jedynie magazyn spedycji z krótką rampą.
Na południowo-zachodnim krańcu Łapek, daleko za głowicą, wzdłuż torów na Warszawę ciągną się tory odstawcze z czasów prosperity ZNTK. Wagony widoczne w oddali najprawdopodobniej przeznaczono do kasacji. Osobliwością są stare samowyładowcze Flls-y na samym końcu równi, które częściowo zrzucone z toru i wbite w grunt, zastąpiły zniszczone kozły oporowe.
Z tego samego wiaduktu kołowego: widok na tory rozrządowe. Ruch tu niewielki, ożywiony bodaj jedynie w czasie kampanii buraczanej. Daleko z przodu – stacja.
Tarcza do semafora wjazdowego z kierunku Ostrołęki. Obydwa urządzenia czynne, czego na tej focie nie widać. Kręgi miejscowe, zbliżone do kolei, twierdzą, że linię przeznaczono do rozbiórki; opisywanego u Kurczaka epizodycznego przejazdu z Sokołów nikt nie pamięta. W październiku dwukrotnie, w listopadzie raz – widziałem tu WM15, przeganiającą z przejazdu odwykłych od ostrożności kierowców.
Z cyklu: kometa nad Doliną Muminków. Per analogiam do współczesnej ksywki Haffuferbahnu, na własny użytek i dla podkreślenia osobistej sympatii, nazywam ten szlak Nadnarwianką. Na tym odcinku (ok. 3 km od Łap w stronę Ostrołęki) widać stąd ruch na „magistrali Warszawsko – Petersburskiej”. Plan i profil „monotonny”, jeden betonowy przepust i niewiele większy, betonowy mostek. Szyny S49 z połowy lat 80-tych, bezstykowe.
Na wielu jeżdżonych liniach i znaki drogowe i nawierzchnia wyglądają dużo gorzej.
Powojenny przystanek Płonka, 5 km od Łap. Pozostała tablica, betonowy peron i szkielet wiaty, krytej niegdyś eternitem. I – wbrew pozorom – także jakiś niedoprecyzowany genius loci. Ja w każdym razie go poczułem.
Trochę cienkiej foto-poetyki z drugiego końca Łapek, w połowie drogi do Uhowa (bardzo dobra nazwa!) na kierunku białostockim. Tu także daleko poza granice stacji sięga grupa torów, na których odstawiane są WAP-y przed i po remoncie.
Przed mostami uhowskimi osie torów magistrali „rozjeżdżają się”.
Uhowskie mosty: atrakcja dla miłośników ciężkiego metalu. Dużo żelastwa w ładnym krajobrazie, zarośnięte rozlewisko Narwi, wyglądające jak łąka i w oddali kościółek w Uhowie – czekają na fotografa. Mnie zabrakło i światła i czasu.
Cukrownia Łapy powstała za Gierka, tak też trzeba datować długą na ok. 2,5 km bocznicę. Widoczna tu Łajka ma numer boczny 2538 i zajebiste logo z burakiem cukrowym w roli głównej, zakład ma też czynną 401Da w podobnych barwach.
Foto – jak poprzednie – z genialnie położonej kładki dla pieszych. ZNTK-owska SM42-2055 (na nosie loka jest tylko skrót: 55) wyjeżdża z terenu tzw. starej wagonówki.
Ruch na tle dysponującej ŁP. ET22 ciągnie węgiel do stacji, po prawej, w stronę torów rozrządowych jedzie przegląd wagonów odpicowanych w ZNTK.
Stały fragment spektaklu ze starą wagonówką jako dekoracją.
Tu widać (ledwie) spotkanie loków spod różnych bander. Na pierwszym planie Łajka z ZNTK, dalej cukrowniana 401Da, wypychająca skład w kierunku stacji (łuczek w lewym górnym rogu to końcówka bocznicy – tędy skład przybył z cukrowni) i w głębi zielona Tamara (056; w Łapkach jest też druga, niebieska o numerze 058). Kiedy Tamara przechodzi na wolnych obrotach pod kładką, cały świat się trzęsie, trudno utrzymać aparat...
Osiedle kolejarskie Wygwizdowo powstałe w połowie lat 20-tych to cztery domki o identycznej architekturze, stojące pomiędzy magistralą a Nadnarwianką.
Łapki są git, Łapki są cool... zwłaszcza zimą - szczerze je koleżeństwu polecam. Pierwszy raz miałem farta mieszkać przy torach i początkowo każdy hałas stamtąd dochodzący zrywał mnie z wyra. Po tygodniu zacząłem odróżniać dźwięki i lekceważyć lekki, blaszany łoskot EZT. Łapkom pośrednio zawdzięczam też dobrą przygodę podróżną: 25 listopada, kiedy wracałem do domu, wykoleił się kibel w Zielonce, skutkiem czego mój pospieszny został w Tłuszczu skierowany linią „towarową”, przez niesamowicie majestatyczny podg Krusze i Radzymin do Legionowa. Niezła jazda przez zapomniany świat. To tyle samochwalstwa i sprawozdawstwa. Pozdro ogólne. Piotr
