Wiadukt kolejowy przy dworcu Olsztyn Zachodni

Historia dróg żelaznych;

Moderatorzy: Sebastian Marszał, bastard

Nogownik
Towarowy
Posty: 1
Rejestracja: 08 sty 2008, 18:23
Lokalizacja: Olsztyn
Kontakt:

Wiadukt kolejowy przy dworcu Olsztyn Zachodni

Post autor: Nogownik »

Mam pytanie. Czy któryś z forumowiczów orientuje się może, w którym roku powstał wiadukt kolejowy przy dworcu Olsztyn Zachodni? Chodzi o wiadukt, pod którym do niedawna odbywał się ruch samochodowy w kierunku ul. Bałtyckiej. Obecnie służy tylko pieszym. W grudniu 2007 doczekał się remontu.
Wiem tylko, że w 1872 roku uformowano nasyp kolejowy od dworca Olsztyn Główny w kierunku Dajtek. Ale czy wtedy też od razu wykonano wspomniany wiadukt? Nie jestem tego taki pewien, stąd moje pytanie.
bastard
ZWROTNICZY
Posty: 362
Rejestracja: 06 mar 2007, 20:29

Post autor: bastard »

Trudno ustalić dokładna datę budowy tego wiaduktu. W dokumentacji znajdującej się w Zakładzie Linii Kolejowych w Olsztynie w rubryce - rok budowy wiaduktu występuje zapis – nieznany.
Jednak na podstawie innych dokumentów wychodzi, że wiadukt ten był zbudowany później niż budowa przyległego nasypu tj. po 1872 roku.

Na planie Olsztyna z 1892 jako przejście na drugą stronę torów ( przedłużenie obecnej ulicy Jagiełły ) – do Koszar Artylerii i w kierunku Gutkowa - prowadzi przejście ( lub nieduży wiadukt ) w miejscu obecnego przejścia dla pieszych między peronami na przystanku Olsztyn Zachodni. W lokalizacji dzisiejszego wiaduktu nie ma zaznaczonego żadnego przejścia pod torami.

Taki sam układ występuje na planie Olsztyna z 1904 roku.

Takie przejście – a tym samym należy wnioskować, że jest to omawiany wiadukt - pojawia się na planie Olsztyna z 1913 roku, jednocześnie nie ma już przejścia pod torami ( pozostaje tylko między peronami ) w obrębie przystanku kolejowego.

Wniosek, że omawiany wiadukt został zbudowany pomiędzy rokiem 1904 a 1913 potwierdzają:
1. Zbudowanie w tych latach Koszar Piechoty ( Infanterie Kaserne ) po przeciwnej stronie torów - wzdłuż jeziora Długiego, a tym samym skierowanie ruchu pojazdów i pieszych inną drogą a nie obok koszar.
2. Najprawdopodobniej szerokość i wysokość obecnego przejścia dla pieszych między peronami była taka sama, jak w okresie przed budową wiaduktu kolejowego. Rozwój motoryzacyjny wymuszał zwiększenie tych wymiarów, co zaowocowało budową “nowego” wiaduktu. Spowodowało to przeniesienie ruchu z obecnej ulicy Jagiełly na ulicę Grunwaldzką, a także ominięcie części obecnej ulicy Artyleryjskiej.
Załączniki
Olsztyn - fragment planu miasta z 1913 roku
Olsztyn - fragment planu miasta z 1913 roku
Olsztyn - fragment planu miasta z 1904 roku
Olsztyn - fragment planu miasta z 1904 roku
Olsztyn - fragment planu miasta z 1892 roku
Olsztyn - fragment planu miasta z 1892 roku
bastard
ZWROTNICZY
Posty: 362
Rejestracja: 06 mar 2007, 20:29

Post autor: bastard »

Niestety, w swoim poprzednim poście popełniłem błąd opierając się na założeniu, że przed wybudowaniem wiaduktu istniało obecne przejście dla pieszych umożliwiające również przejazd pojazdów kołowych.
Odnaleziona w internecie przedwojenna ( z początku XX w. ) pocztówka z widokiem Olsztyna Zachodniego (jedyna jaką widziałem) pokazuje inny układ komunikacyjny. W miejscu gdzie obecnie jest przejście dla pieszych pod torami - do czasy budowy wiaduktu był przejazd w poziomie szyn zamykany na rogatki (widoczne z lewej strony budynku dworcowego). Obecna ul. Marii Konopnickiej ( widoczna na zamieszczonych wyżej fragmentach planów ) jest mniej więcej na poziomie torów.
Dzisiejszy układ jest inny. W tym miejscu ulica ta została obniżona ( dość znacznie ) co najprawdopodobniej wiązało się z budową przejścia pod torami oraz połączeniem z obecną ulicą Grunwaldzką, która przebiegając pod torami (wiaduktem) była dużo niżej ok. 4-5 m.
Załączniki
Olsztyn Zachodni.jpg
Andrzej Massel
Osobowy
Posty: 65
Rejestracja: 11 mar 2006, 20:36
Lokalizacja: Warszawa

Post autor: Andrzej Massel »

bastard pisze:
Odnaleziona w internecie przedwojenna ( z początku XX w. ) pocztówka z widokiem Olsztyna Zachodniego (jedyna jaką widziałem) pokazuje inny układ komunikacyjny. W miejscu gdzie obecnie jest przejście dla pieszych pod torami - do czasy budowy wiaduktu był przejazd w poziomie szyn zamykany na rogatki (widoczne z lewej strony budynku dworcowego). Obecna ul. Marii Konopnickiej ( widoczna na zamieszczonych wyżej fragmentach planów ) jest mniej więcej na poziomie torów.
Dzisiejszy układ jest inny. W tym miejscu ulica ta została obniżona ( dość znacznie ) co najprawdopodobniej wiązało się z budową przejścia pod torami oraz połączeniem z obecną ulicą Grunwaldzką, która przebiegając pod torami (wiaduktem) była dużo niżej ok. 4-5 m.
Trochę przemyśleń dotyczących samego przystanku Olsztyn Zachodni:
Przystanek osobowy Olsztyn Zachodni powstał jeszcze w XIX wieku, pod nazwą Allenstein Vorstadt czyli Olsztyn Przedmieście. Jego uruchomienie związane jest z otwarciem odcinka Olsztyn – Morąg, co nastąpiło 15 sierpnia 1883 roku. W listopadzie 1887 roku otwarto linię do Olsztynka (w następnym roku przedłużoną do Działdowa). Poważna przebudowa układu torowego w rejonie przystanku miała miejsce w 1892 roku, w związku z budową drugiego toru na magistrali Toruń – Wystruć.
W miejscu, gdzie zlokalizowany jest przystanek przebiegają trzy linie kolejowe, nie łącząc się ze sobą. Z rozkładów jazdy pociągów z różnych lat (od 1896 do 1938) wynika jednoznacznie, że początkowo na przystanku zatrzymywały się tylko pociągi kursujące na odcinkach Olsztyn – Morąg – Malbork, Olsztyn – Królewiec oraz Olsztyn – Działdowo. Wynika z tego z niemal 100% pewnością, że perony przystanku zlokalizowane były tylko przy torach linii w kierunku Królewca i kierunku Działdowa. Musiały to być perony zewnętrzne. Komunikacja pomiędzy nimi a budynkiem drewnianego dworca odbywała się przez przejazd kolejowy w ciągu obecnej ulicy Jagiełły (wtedy Liebstaedter Strasse, czyli Miłakowskiej). Do tego przejazdu od 9 grudnia 1909 roku dojeżdżały tramwaje linii nr 1, co zapewniało idealne przesiadki na pociągi (tramwaje w roku 1930 zmieniły swą trasę w związku z przedłużeniem linii do Jeziora Długiego).
Bardzo interesujące są zamieszczone przez Bastarda fragmenty planów miasta z różnych lat, pokazujące zmiany w zagospodarowaniu otoczenia dworca. Potwierdzenie tych zmian znalazłem w zeszycie EK Special nr 52 "Ostpreussen",w którym znajdują się informacje o środkach wydatkowanych z budżetu Prus na inwestycje kolejowe w latach przed pierwszą wojną światową. Otóż na rok 1910 przewidziane były środki na zastąpienie przejazdu kolejowo-drogowego w ciągu Liebstaedter Strasse skrzyżowaniem wielopoziomowym. Skrzyżowanie takie powstało wraz z nowym przebiegiem ulicy Grunwaldzkiej, o czym świadczy plan miasta z 1912 roku.
Tory zaś głównej linii Toruń - Wystruć prawdopodobnie nie miały wtedy krawędzi peronowych. Istotne jest także to, że do roku 1914 na przystanku zatrzymywały się wszystkie pociągi, łącznie z pośpiesznymi kursującymi na trasie Olsztyn – Królewiec. Dopiero w czasie I wojny światowej zrezygnowano z postojów wszystkich pociągów w Olsztynie Przedmieściu. Postoje te przywrócono po wojnie, ale nie dotyczyły one pociągów pospiesznych i kurierskich na linii w kierunku Królewca.
Przystanek funkcjonował pod nazwą Olsztyn Przedmieście do drugiej połowy lat trzydziestych. Z całą pewnością w 1938 roku używana była już nowa nazwa – Olsztyn Zachodni (Allenstein West), co potwierdza letni rozkład jazdy na ten rok. Natomiast rok później – w roku 1939 na przystanku zatrzymywały się już pociągi kursujące na wszystkich liniach, łącznie z magistralą Toruń – Wystruć. Oznacza to, że zapewne wtedy powstał dwukrawędziowy peron położony na międzytorzu torów tej dwutorowej linii.
Pojawia się w takim razie pytanie: czy tunel dworcowy w obecnym miejscu powstał dopiero w 1938-1939 roku, czy też nastąpiła wtedy przebudowa istniejącego już wcześniej tunelu, związana z zapewnieniem dojścia do peronu obsługującego linię Toruń – Wystruć?
Pozdrowienia z Warszawy
bastard
ZWROTNICZY
Posty: 362
Rejestracja: 06 mar 2007, 20:29

Post autor: bastard »

W nawiązaniu do postu Andrzeja Massela kilka dodatkowych informacji o przystanku Olsztyn Zachodni pochodzących z książki „Olsztyn 1353-2003” pod redakcją Stanisława Achremczyka i Władysława Ogrodzińskiego:

W 1871 r. zbudowany tu nasyp kolejowy zablokował tradycyjny wylot z miasta, w związku z tym, tuż obok dzisiejszego Dworca Zachodniego urządzono przejazd przez tory kolejowe. W tym celu zbudowano dzisiejszą ulicę Jagiełły. Przystanek kolejowy Olsztyn-Przedmieście, uruchomiony w 1885 r. ożywił tą dzielnicę. W 1890 r. cały ciąg komunikacyjny od miasta do dworca uzyskał gazowe oświetlenie uliczne. Zlikwidowano gliniankę i piaskownicę, funkcjonujące od bardzo dawna naprzeciwko dworca. Po splantowaniu terenu uzyskano duży plac (obecnie skwer), na którym od 1890 r. odbywały się krowie i świńskie targi, przeniesione tu z Targu Końskiego (pl. Roosevelta).

Istotne znaczenie dla tej dzielnicy miała rozbudowa miejscowego dworca kolejowego. W latach 1893-1894, w miejsce prowizorycznej poczekalni, wzniesiono odpowiedni budynek stacyjny, a w latach 1908-1910, przejście podziemne na perony. Dalszym, znaczącym momentem, było doprowadzenie do tego dworca 9 grudnia 1909 r. linii tramwajowej, która odtąd łączyła oba dworce. Wysoce znaczącą inwestycją drogową było otwarcie w 1911 r. przejazdu pod wiaduktem kolejowym. W rezultacie uległ likwidacji dotychczasowy przejazd kolejowy w sąsiedztwie dworca.

Andrzej Massel napisał/a:
Wynika z tego z niemal 100% pewnością, że perony przystanku zlokalizowane były tylko przy torach linii w kierunku Królewca i kierunku Działdowa
Tory zaś głównej linii Toruń - Wystruć prawdopodobnie nie miały wtedy krawędzi peronowych.
W dziale Archiwalna dokumentacja PKP w temacie Olsztyn zamieszczam (z uwagi na rozmiar) przedwojenny plan sytuacyjny przystanku Haltepunkt Allenstein Vorstadt. Plan ten potwierdza, że w opisywanym okresie nie było obecnego peronu nr 2 (między torami nr 1 i 2 linii Poznań - Skandawa).

Andrzej Massel napisał/a:
Pojawia się w takim razie pytanie: czy tunel dworcowy w obecnym miejscu powstał dopiero w 1938-1939 roku, czy też nastąpiła wtedy przebudowa istniejącego już wcześniej tunelu, związana z zapewnieniem dojścia do peronu obsługującego linię Toruń – Wystruć?
Na zamieszczonym planie widnieje przejście podziemne (tunel) między peronami przy liniach w kierunku Morąga i Królewca oraz Działdowa ze schodami (zejściem). Potwierdza to również zamieszczony powyżej drugi fragment z książki. Wynika, że najprawdopodobniej w latach 1938-1939 była przebudowa tego tunelu z wykonaniem schodów (zejścia) z nowo wybudowanego peronu (obecnie nr 2) do istniejącego przejścia podziemnego.
Andrzej Massel
Osobowy
Posty: 65
Rejestracja: 11 mar 2006, 20:36
Lokalizacja: Warszawa

Post autor: Andrzej Massel »

bastard pisze: W dziale Archiwalna dokumentacja PKP w temacie Olsztyn zamieszczam (z uwagi na rozmiar) przedwojenny plan sytuacyjny przystanku Haltepunkt Allenstein Vorstadt. Plan ten potwierdza, że w opisywanym okresie nie było obecnego peronu nr 2 (między torami nr 1 i 2 linii Poznań - Skandawa).
Plan jest rzeczywiście bardzo interesujący. Dzięki wielkie za ten plan i za informacje o przystanku z cytowanej książki.
Pozdrowienia z Warszawy
ODPOWIEDZ