Ortelsburger Kleinbahn (i Ostrołęcka/Myszyniecka KD)

Historia dróg żelaznych;

Moderatorzy: Sebastian Marszał, bastard

AnDy
Towarowy
Posty: 10
Rejestracja: 30 sie 2007, 13:32
Lokalizacja: Ostrołęka

Ortelsburger Kleinbahn (i Ostrołęcka/Myszyniecka KD)

Post autor: AnDy »

Na początek chciałbym się przywitać. Jest to mój pierwszy post na tej liście. Poszukuję wszelkich informacji (źródeł informacji) o Ortelsburger Kleinbahn a także Ostrołeckiej/Myszynieckiej KD. Interesują mnie przede wszystkim informacje dotyczące położenia trasy i jej odgałęzień, taboru oraz wszelkie możliwe zdjęcia. Co do taboru potrzebuję potwierdzenia czy faktycznie na tej trasie były użytkowane parowozy t.j.: Px38-805, Tyb5-471, Ty3-195, Tx4-564, T49-112, T49-115, Tx26-427, Tx3-305. Może ktoś się spotkał z danymi dotyczącymi likwidacji linii w 1962 (Pupy-Myszyniec) i 1973 (Ostrołecka KD).
Pozdrawiam
AnDy
Awatar użytkownika
krzysztoforek
Ekspres
Posty: 214
Rejestracja: 22 maja 2006, 14:04
Lokalizacja: Szczecin

Post autor: krzysztoforek »

Polecam Paweł Korcz "Atlas wąskotorówek",trochę wiadomości tam znajdziesz.
AnDy
Towarowy
Posty: 10
Rejestracja: 30 sie 2007, 13:32
Lokalizacja: Ostrołęka

Post autor: AnDy »

Oczywiście niewątpliwie pozycja ciekawa. Może ktoś posiada 'na stanie' i mógłby sprawdzić co tam faktycznie jest we wspomnianym temaciie?
Wracając do tematu taboru... W dostępnym on-line opisie ekonomicznym DOKP Olsztyn za 1946 r. stan taboru Kolei Ostrołeckiej mówi o 15 parowozach (stan roboczy 9). Ciekawi mnie jakie to mogly być typy/egzemplarze.
AnDy
flugzeug30
Pospieszny
Posty: 128
Rejestracja: 18 lip 2007, 21:42
Lokalizacja: Lodz/Warszawa
Kontakt:

Post autor: flugzeug30 »

Jest nieco materialow pod:

http://www.fpkw.pl/www.php?idSekcji=12

http://www.kolej.one.pl/index.php?dzial ... no=galeria

troszke wypowiedzi miejscowych ludzi:

http://www.4lomza.pl/forum/read.php?f=2&i=97631&t=97631

http://www.bw.rzekun.pl/montaz.html

no i w Google.pl

http://www.google.pl

pod: Myszyniecka Kolej Dojazdowa lub Waskotorowa.
flugzeug30
Pospieszny
Posty: 128
Rejestracja: 18 lip 2007, 21:42
Lokalizacja: Lodz/Warszawa
Kontakt:

Post autor: flugzeug30 »

To byly np. parowozy Tx4 (widoczny na zdjeciu w Kolej.one.pl) i moze poniemieckie, np. HF 110 C.
AnDy
Towarowy
Posty: 10
Rejestracja: 30 sie 2007, 13:32
Lokalizacja: Ostrołęka

Post autor: AnDy »

Większość z podanych linków jest mi już znana. Jeden jest dla mnie nowy: Montaż słowno-muzyczny... Bardzo interesujące.
Dziękuję

Niebawem podeślę co mi się udało zebrać przez te ostatnie dni
AnDy
flugzeug30
Pospieszny
Posty: 128
Rejestracja: 18 lip 2007, 21:42
Lokalizacja: Lodz/Warszawa
Kontakt:

Post autor: flugzeug30 »

Przepraszam za niedobrze (śmiesznie) dobrane namiary:

Generalnie proponuję więc poszukać skanów ze Świata Kolei, Kolei Małych i Dużych, starszych nrów Młodego Technika, w miarę możliwości po bibliotekach.
A jak ma pan już zgromadzone dane (od kolegów itp. ) , to można je wkleić np. na forum 750mm. Warto.

Poza tym: gdzie można upolować zdjęcia taboru z Ortelsburger Kleinbahn ?!
AnDy
Towarowy
Posty: 10
Rejestracja: 30 sie 2007, 13:32
Lokalizacja: Ostrołęka

Post autor: AnDy »

Informacje i fotki o Ortelsburger Kleinbahn:
http://www.museumseisenbahn.de/dme/dme95_2_okb.pdf
Pozdrawiam
AnDy
Awatar użytkownika
lyck
InterCity
Posty: 340
Rejestracja: 15 paź 2004, 22:25
Lokalizacja: Warszawa

Post autor: lyck »

AnDy pisze:Informacje i fotki o Ortelsburger Kleinbahn:
http://www.museumseisenbahn.de/dme/dme95_2_okb.pdf
Nie znałem tej strony, a jest na niej chyba najobszerniejsze info o mazurskim odcinku kolejki myszynieckiej (Pupy-Rozogi). By nie być gołosłownym zamieszczam poniżej tłumaczenie. Teksty w nawiasach kwadratowych [] są moim komentarzem.

Kolejka Szczycieńska* [* tak brzmi dosłowne tłumaczenie Ortelsburger Kleinbahn, mimo że wąskotorówkę łączy ze Szczytnem jedynie położenie na terenie ówczesnego powiatu szczycieńskiego (odcinek Pupy-Rozogi-granica koło Myszyńca), polska nazwa "kolej myszyniecka" jest znacznie szersza, bo obejmuje też linie na Kurpiach z węzłem w Myszyńcu]

Swoje powstanie kolejka zawdzięcza I Wojnie Światowej. Mianowicie w 1915 r. niemieckie dowództwo wojsk lądowych zdecydowało o budowie kolejki wąskotorowej o tzw. polowym rozstawie szyn 600 mm. Kolej ta miała zapewnić lepsze zaopatrzenie dla oddziałów frontu stojącego wówczas na Narwi. Wąski tor biegł od stacji Pupy [od 1959 r. Spychowo] na linii Olsztyn-Ełk-Gołdap-Wystruć, przez Rozogi (Friedrichshof) do Ostrołęki, z odgałęzieniem do twierdzy Łomża. Budowa rozpoczęła się 28 marca 1915 r. siłami 14 rezerwowej brygady wojsk kolejowych [REBK, Prusacy potocznie nazywali te brygady "rebeka"]. Początkowo linia sięgała tylko do Myszyńca, a ruch prowadzono trakcją konną. Po zakończeniu działań wojennych [na tym terenie] niepotrzebną już kolej zamknięto.

Ponowne otwarcie ruchu nastąpiło 16 czerwca 1920 r. Na wniosek gminy Rozogi i zainteresowanych mieszkańców kolejka miała zmienić się z wojskowej/polowej na ogólnie dostępną - publiczną. Linię przejęła spółka akcyjna Ostpreussische Kleinbahnen AG [dosł. "Kolejki Wschodniopruskie SA"] z siedzibą w Królewcu, która 7 czerwca 1920 r. otrzymała koncesję na prowadzenie ruchu osobowego i towarowego. Na koncesji figurowała nowonadana oficjalna nazwa: Ortelsburger Kleinbahn. Oczywiście nazwa i koncesja dotyczyły wyłącznie szczątkowego odcinka Pupy-Rozogi (Puppen-Friedrichshof) o długości 15,4 km. Pozostała [kilka razy większa] cześć kolejki znalazła na terenie Polski a ruch przez granicę nie był możliwy. Oficjalna długość linii wynosiła 15,75 km, najciaśniejszy łuk miał promień 90 m, a tor w najbardziej stromym miejscu posiadał nachylenie 1:75 [tzn. 1 metr wzniosu/spadku na 75 metrach toru = 13,33 ‰ (‰=promile)]. Jedyną stacją pośrednią były Faryny (Farienen), poza tym istniały przystanki na żądanie: Auf dem Morgen, Lindenheim, Lindengrund, Sägewerk Farienen (Tartak Faryny) i Försterei "Adams Verdruß" (Leśniczówka...).

Ruch na kolejce prowadziła "Wschodniopruska Spółka Kolejowa" (Ostpreussische Eisenbahn-Gesellschaft). Pociągi obsługiwały 2 parowozy, tzw. brigadeloki [czyli 4-osiowe haefki, nazywane tak czasem od skrótu HF, który oznacza wojskową kolej polową = Heeresfeldbahn] przejęte od wojska. Przewozy były bardzo małe:
rok finansowy 1926/27: przewieziono 11569 osób i 3507 ton towarów.
1933: 3698 osób, 6056 t,
1938: 1559 osób, 5356 t.
Kolej służyła więc głównie ruchowi towarowemu. Wożono drewno, węgiel, zboże, przesyłki w małogabarytowych skrzyniach. Tabor składał się z 48 wagonów towarowych i jednego bagażowego. Transport dorosłego bydła był wykluczony, bo obawiano się jego gwałtownych ruchów i związanego z tym ryzyka wywrotki [tabor na tor 60 cm ma duży nawis na boki i potrafi nieźle się bujać]. Każdy podróżny jechał na własne ryzyko[!]. Podróż trwała ok. godziny. Do dyspozycji były 4 wagony osobowe, pochodzące z kolejek wojskowych [pierwotnie odkryte platformy], wyposażone w wejścia od szczytów, ławki wzdłuż ściań i piecyki węglowe. Obsługa tych pieców też należała do pasażerów.

Linia biegła głównie lasami Puszczy Piskiej, a pasażerowie mieli okazję podziwiać spory fragment ich piękna. Szczególnie śnieżną zimą każdy przejazd był przeżyciem. Czasów przyjazdu nie należało traktować zbyt poważnie. Po drodze trafiały się zaspy lub przewrócone drzewa. Również latem zdarzały się "trudności". Koło Faryn, po pokonaniu miejscowego wzniesienia (Ziegeleiener Höhe) pociąg czasami musiał sie zatrzymać by "zrobić parę". W porze jagód pasażerowie chętnie korzystali z nieprzewidzianego postoju.

2 czerwca 1930 roku pojedyńczy autobus [jak wówczas mawiano: omnibus] rozpoczął kursy na trasie Klon - Rozogi - Szczytno (35 km), co miało ścisły związek z niskimi przewozami pasażerskimi kolejki. W 1938 r. autobus(y?) przewiózł 12988 pasażerów. W tej sytuacji spółka prowadząca ruch (OEG) chciała zamknąć nierentowną kolejkę. Jednak do końca sierpnia 1939 ruch utrzymano.

Wraz z wybuchem wojny kolej ponownie wróciła pod kuratelę wojska. Już 1 września została "formalnie zarekwirowana" przez 206 dywizję Wehrmachtu. Zarekwirowano też linie do Ostrołęki i Kolna po polskiej stronie granicy. Z racji strategicznego znaczenia[!] kolejka została przejęta przez Reichsbahn dnia 1 czerwca 1940 r. Warunkiem przejęcia było wcielenie linii wraz z personelem. Ruch prowadzono do załamania sie frontu w styczniu 1945 r. Po wojnie powiat szczycieński znalazł się w Polsce i całość sieci przejęło PKP. Główną stacją/węzłem sieci ponownie stał się Myszyniec. Informacje o powojennym ruchu są skąpe. Linię Pupy/Spychowo - Rozogi - Myszyniec ostatecznie zamknięto i rozebrano w latach 60-ych.

[i tu następuje osobista relacja autora (niejaki Erich Sadlowski) na temat kolejki]

Moje ostatnie przeżycie związane z kolejką szczycieńską przypada na 18 listopad 1944. Otrzymałem powołanie do wojska i miałem jechać do Cottbus. Po południu siostra towarzyszyła mi w drodze na dworzec w Rozogach. Mimo zimna na dworcu panował duży ruch. Pociąg z Ostrołęki był wypełniony wojskiem w tym wielu rannymi z bliskiego frontu. Po raz ostatni mogłem zobaczyć ten wspaniały las, który tyle razy przemierzałem pociągiem kolejki. Z Pup podróż biegła przez Szczytno, Olsztyn i dalej pośpiesznym w kierunku Berlina. Prusy były już za mną.

[opisy zdjęć]

Pociąg inauguracyjny kolejki szczycieńskiej został utrwalony na kliszy i nawet opisany. Ze zdjęć [3 poniżej} wynika, że uroczystość otwarcia miała bogaty program. Jako, że dzień był słoneczny, w składzie znalazły się też wagony "panoramiczne" (czyli zwykłe towarowe), co zapewne spodobało się muzykom widocznej orkiestry. Fot. ze zbioru E. Sadlowski

Obrazek
Obrazek
Obrazek

Brigadelok o numerze 210 (numeracja kolei wojskowych HF)z mieszanym pociągiem. Pierwsze 3 wagony noszą napis "Pers. Wg. O.K.B." [czyli "wagon osob. Kolejki Szczycz.]. Numer pierwszego wagonu "osobowego" jest nieczytelny, ale następne, niegdyś służące do transportu piechoty, noszą oznaczenia: "BC Nr. 1" i "C Nr. 2". Czwarty wagon wygląda na bagażowy.

Obrazek

Nie jest pewnym, czy widoczny na zdjęciach tabor był używany na kolejce szczycieńskiej. Na pewno był na niej używany tabor podobnego typu ze stanu dawnych kolei wojskowych z I wojny.
Brigadelok kolei wojskowych (HFB) o numerze 2090 (producent: Borsig 1918/10321) podczas II wojny otrzymał podobno numer 99 1536 by pod koniec 1966 zostać skreślonym ze stanu już jako pekapowski Tx3-305 w Myszyńcu.

Obrazek

I następny wagon przerobiony z dawnej platformy wojskowej (porównaj zdjęcie z orkiestrą wyżej).

Obrazek

Ten wagon osobowy wygląda na kombinację podwozia z dawnego wagonu kolejek wojskowych z nowszym odpowiednio dopasowanym pudłem.

Obrazek

3 powyższe zdjęcia zrobił Klaus Kieper w sierpniu 1968 r.
[i na tym koniec treści z artykułu p. Sadlowskiego]
-------------
Wrócę jeszcze do widocznej wyżej osobówki. Ta drewniana nadbudówka po lewej nie jest wcale częścią wagonu. Autor zdjęcia uchwycił w tle charakterystyczną drewnianą wieżę ciśnień na stacji Myszyniec. Lepiej widać ją na poniższym zdjęciu tego samego miejsca:

Obrazek

Unikatowa wieża powstała prawdopodobnie jeszcze przed 1918 r. i przez ponad 50(?) lat służyła kolejce, potwierdzając trwałość wojennych prowizorek. Co ciekawe widoczny parowóz Tx26-427 istnieje do dziś w skansenie w... Chabówce.

http://www.holdys.pl/tomi/index.php?des ... r=tx26-427

Na kolejkę myszyniecką trafił dopiero po wojnie, ale za to pracował na niej do likwidacji.
Inne zdjęcia ze stacji Myszyniec:
http://kolej.one.pl/index.php?dzial=sta ... no=galeria
Stacja Dęby:
http://kolej.one.pl/index.php?dzial=sta ... no=galeria
Stacja Kolno:
http://kolej.one.pl/index.php?dzial=sta ... no=galeria

Ustalenie ostatecznego przebiegu zbudowanych linii też nie zawsze jest możliwe, szczególnie że zachowane schematy sieci bywają sprzeczne. Np. poniższe porównanie:

Obrazek

Obrazek

Pierwsza mapka jest z powyższego artykułu, druga (kolorowa) - z atlasu kolejowego z 1925 r. Największa rozbieżność, to zupełnie inny przebieg bocznicy do wsi o uroczej nazwie Charciabałda (takich zabawnych nazw jest na Kurpiach dużo). Na mapce w kolorze jest też wadliwie zaznaczone rozwidlenie i Kolno i Łomżę - powinno zaczynać się na stacji Dęby.
Przedwojenna mapa topograficzna WIG...
http://www.mapywig.org/m/WIG100_300DPI/ ... 300dpi.jpg
...sugeruję, że poprawna wersja jest na czarno-białym szkicu.

Sam temat kolejki myszynieckiej jest, jak to zwykle bywa, trudny do badania, ze względu na ubóstwo powojennych materiałów pisanych. Zatem mnóstwo zagadek i sprzeczności kryje jej przeszłość. Sieć kolejek na Kurpiach była niewątpliwie bogata jak na ten biedny, słabo zaludniony i obfitujący tylko w lasy teren. Większość linii biegła poboczem wczesniej istniejących dróg. Po rozbiórce, pobocze to jest niewykorzystane w wielu miejscach po dziś dzień. Wyjątkiem był, wyżej opisany mazurski odcinek kolejki Rozogi-Pupy/Spychowo, bo w całości biegł z dala od głównych dróg i większych osad. Warto przejechać się z Łomży do Myszyńca, choć droga podłej jakości, to piękne lasy i ciągle widoczny pusty pas po kolejce wynagradzają trud. Najlepiej zachowanym śladem jest głęboki wykop w skarpie doliny Narwi pod Nowogrodem. Widok sapiącego parowozu wspinającego się na wysoki brzeg tuż po przejechaniu mostu w stronę Łomży, musiał być urzekający...
AnDy
Towarowy
Posty: 10
Rejestracja: 30 sie 2007, 13:32
Lokalizacja: Ostrołęka

Post autor: AnDy »

Piękna robota Kolego Lyck. Serdecznie dziękuję... i mam nadzieję, że na tym się nie zakończy dyskusja na temat Myszynieckiej KD.
Pozdrawiam
AnDy
AnDy
Towarowy
Posty: 10
Rejestracja: 30 sie 2007, 13:32
Lokalizacja: Ostrołęka

Post autor: AnDy »

Jak mnie poinformowano ukazało się to po polsku jakieś 5 lat temu.

Oto namiary na artykuł:
Sadlowski Erich: Z dziejów Ostrołęckiej Kolei Wąskotorowej. Świat Kolei 2002 nr 5 s.34-35, fot.4,
Zarys dziejów Ostrołęckiej Kolei Wąskotorowej opublikowany przez Ericha Sadlowskiego z Lippstadt (Niemcy) w czasopiśmie Die Museums-Eisenbahn.

Pozdrawiam
AnDy
Leszek Lewiński
EuroCity
Posty: 425
Rejestracja: 24 wrz 2004, 20:13
Lokalizacja: Reda

Post autor: Leszek Lewiński »

lyck pisze:Warto przejechać się z Łomży do Myszyńca, choć droga podłej jakości...
Warto, warto...
Projektując co nieco w Narewce i Siemianówce zawsze tamtędy jeździłem.
Warto też zauważyć, że stan nawierzchni drogi w paru miejscach się poprawił, ale przez to znikają kolejne ślady po wąskim torze :(
L.L.
AnDy
Towarowy
Posty: 10
Rejestracja: 30 sie 2007, 13:32
Lokalizacja: Ostrołęka

Post autor: AnDy »

W nawiązaniu do leśnych odnóg kolejki (patrz mapka z atlasu kolejowego z 1925 r). Otrzymałem informacje od dwóch starszych wiekiem mieszkańców wsi Dylewo-Sachalin. Poinformowali mnie, że istaniała też odnoga torów od wsi Dylewo-Sachalin w kierunku północno-zachodnim. Podobno pozostały jeszcze ślady nasypów 'za stodołami' osiedla Sachalin.
Już kolejna osoba twierdzi, że opowiadano jej o tych torach (sami już tego nie pamiętają). Być może funkcjonowały krótko po I wojnie św. Podobno szły
one w kierunku Jeglijowiec, Piasecznia (lub Kierzek). Jedna z wspomnianych osób twierdzi, że podobno tory były drewniane !?
Przewija się motyw pozyskiwania rudy darniowej w tamtym rejonie. Możliwe, że ta linia szła w kierunku bagna Karaska. Podobno mieszkańcy Dylewa-Sachalin pola pod
wsią Strzałki nazywali 'za kolejką'. Niestety nie mam pewności jak dokładnie biegła ta linia za miejscowością Jeglijowiec. Napewno taka odnoga przez jakiś czas była.
Pytanie kiedy, w jakim celu i jaki miała przebieg???

Miałbym pytanie. Ciekawi mnie, czy w książce Alfreda Gottwalda, "Heeres-Feldbahnen" znajdują się jakieś informacje lub zdjęcia związane w jakiś sposób z omawianą Ortelsburger KB (lub kolejką myszyniecką). Niestety nie mam dostępu do tej publikacji... Może ktoś z kolegów mógłby 'poratować' w tym temacie. :)

Pozdrawiam
AnDy
Awatar użytkownika
feyg
Ekspres
Posty: 247
Rejestracja: 18 gru 2006, 18:29
Lokalizacja: Gdynia

Post autor: feyg »

Znalazłem w swoich zbiorach kilka fotografii parowozów z Myszyńca. Autorem tychże jest (według pieczątki na odwrocie)
Helmut Pochadt
AG "Kleinbahnfreunde"
im DMV Bezirk Berlin
1165 Berlin
Muehlenweg 4
Załączniki
Parowóz numer 427 w trochę innym ujęciu niż wcześniej prezentowane
Parowóz numer 427 w trochę innym ujęciu niż wcześniej prezentowane
Parowóz numer 427 nabiera wodę z ciekawego żurawia
Parowóz numer 427 nabiera wodę z ciekawego żurawia
Prawdopodobnie również parowóz nr 111
Prawdopodobnie również parowóz nr 111
Parowóz nr 111
Parowóz nr 111
Parowóz nr 564
Parowóz nr 564
Parowóz nr 471 (Borsig 1913)
Parowóz nr 471 (Borsig 1913)
AnDy
Towarowy
Posty: 10
Rejestracja: 30 sie 2007, 13:32
Lokalizacja: Ostrołęka

Post autor: AnDy »

Piękne fotki kolego feyg. Serdeczne dzięki. Obecnie jest to chyba największe 'skupisko' starych fotek kolejki myszynieckiej. Jeśli ktoś posiada jeszcze jakieś fotki to zapraszam do 'dokładki'. :)
Pozdrawiam
AnDy
ODPOWIEDZ